Naturalne utrwalacze zapachu - ambra, piżmo, cybet i kastoreum.

fot. Vetiver Aromatics

Ogromna większość substancji zapachowych jakie stosuje się w produkcji perfum  pochodzi ze świata roślinnego - są to głównie olejki eteryczne, pozyskiwane z różnych części roślin (np. kwiatów, liści, korzeni) lub też z balsamów oraz żywic. Oczywiście część substancji zapachowych można też wytworzyć syntetycznie. W wysokiej klasy perfumach stosuje się także naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego tj. ambra, piżmo, cywet lub kastoreum. W jakim celu są stosowane? Każda z nas kupując perfumy chce, aby ich piękna woń utrzymywała się na skórze jak najdłużej i właśnie w tym celu stosuje się wyżej wymienione składniki.

Utrwalacze zapachu

fot. Jonatas Cunha

Utrwalacze są wykorzystywane w produkcji perfum, a ich rolą jest zapobieganie zbyt szybkiemu ulatnianiu się zapachów. Są one stosowane w bardzo niewielkich ilościach. Wśród jednych z najlepszych utrwalaczy zapachów można wymienić substancje pochodzenia zwierzęcego tj. piżmo, ambra, cybet, kastoreum. Każdy z tych składników jest wydzieliną gruczołów różnego gatunku zwierząt. Wszystkie te substancje łączy jedna cecha - bardzo mocny zapach własny (niekoniecznie jest to zapach przyjemny - w mocnym stężeniu pachną wręcz nieprzyjemnie). Ze względu na trudność w pozyskiwaniu są one bardzo drogie i coraz rzadziej stosowane w przemyśle perfumeryjnym (używane zazwyczaj tylko przez renomowanych producentów perfum).

Ambra

fot. Amila Tennakoon

Ambra jest wydzieliną z przewodu pokarmowego kaszalota (patologiczna wydzielina z gruczołów żołądkowych i jelitowych), która najprawdopodobniej powstaje w wyniku niestrawności u tego gatunku wieloryba. Najczęściej jest wyrzucana na brzeg (wybrzeże) oceanu w postaci różnokształtnych brył o różnej wielkości (waga 1-20 kg). Najczęściej występuje w kolorze: szarym, żółtawym lub brązowym. Ma konsystencję wosku, w temperaturze wrzenia wody staje się płynna. Dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, słabiej w alkoholu. Głównym składnikiem odpowiedzialnym za zapach jest ambreina.
Ośrodkami w których najczęściej pozyskiwano ambrę były: wybrzeża Nowej Zelandii i Australii.
Zapach ambry - jest porównywalny do zapachu końskiego potu lub zapachu morza. Zapach ten powstaje w procesie oksydacji, ponieważ czysta ambra jest pozbawiona zapachu.
Obecnie naturalna ambra jest praktycznie nieosiągalna (ze względu na zagrożenie wymarciem kaszalotów). W wielu krajach stosowanie ambry jest zakazane ze względu na ochronę kaszalotów.
Wytwarzane są jej substytuty syntetyczne lub roślinne (z hibiskusa). Jako zamiennik ambry w przemyśle perfumeryjnym najczęściej stosuje się żywicę - ladanum.

Piżmo

fot. Peter Halasz

Piżmo jest wydzieliną z gruczołów okołoodbytniczych piżmowca (jest to azjatycki ssak z rodziny jeleniowatych). Jego pozyskiwanie odbywa się podczas zabiegu operacyjnego - zwierzęta nie są zabijane. Naturalne piżmo ma silny zapach amoniaku i jest kruchą masą. Najważniejszym składnikiem piżma jest muskon.
Substancje o zapachu piżma są pozyskiwane także od innych zwierząt: piżmaka, skunksa, woła piżmowego (piżmowół) oraz kaczki piżmowej. Substancje te bywają uważane za afrodyzjaki.
Piżmo jest jedną z najintensywniejszych i najtrwalszych substancji zapachowych.
Obecnie naturalne piżmo jest zastępowane substancje syntetyczne tzw. piżmo sztuczne. Mają one gorszą jakość zapachową niż naturalne piżmo zwierzęce.
Kiedyś piżmo było dodawane do zapraw murarskich - jego zapach można poczuć jeszcze dzisiaj w wielu meczetach.

Kastoreum

fot. Cliff

Kastoreum to wysuszony na czerwonobrązowy proszek strój bobra. Kastoreum jest wydzieliną gruczołów analnych bobrów: syberyjskiego i kanadyjskiego (służy im ona do natłuszczania futra i znaczenia terytorium). Każdy osobnik (obu płci) posiada parę gruczołów produkujących castoreum, w pobliżu których znajduje się parę worków w których ta wydzielina się zbiera. Worki w których znajduje się wydzielina znajdują się w okolicy organów płciowych (są z nimi połączone). Wydzielina ma kolor żółto- brązowy (zawiera intensywnie pachnące olejki eteryczne, woski i żywice). Worki z wydzieliną są suszone i wędzone.
Alkoholowe wyciągi kastoreum mają nadać perfumom erotyczny cierpki zapach.
Dawniej kastoreum było stosowane w medycynie jako panaceum oraz w przemyśle spożywczym jako "naturalny aromat".

Cybet (cywet)

fot. tontantravel

Cybet to ekstrakt z wysuszonych gruczołów okołoodbytniczych pochodzący od ssaków z rodziny wiwerowatych  (zwanych cywetami lub cybetami) np. od kotów abisyńskich żyjących w Afryce i Azji (tam można go kupić). Ma postać żółtej lub brązowej wydzieliny o konsystencji masła. Za jej zapach odpowiadają głównie cybeton i skatol. Metody pozyskiwania tej wydzieliny od zwierząt są okrutne (niehumanitarne). Obecnie niestety nie ma możliwości zastąpienia go substancjami syntetycznymi lub roślinnymi.
Cybet zaliczany jest do feromonów.
Niewielka ilość cybetu i piżma jest stosowana w perfumerii do nut zapachowych: słodkich i ciężkich pudrowych nut zapachowych. Mają one nasilić erotyczne działanie zapachu.

Wszystkie powyżej opisane substancje mają bardzo przenikliwą woń, jednak po rozcieńczeniu pachną bardzo przyjemnie.