Trądzik
fot. mahmoud99725 |
Trądzik pospolity - przyczyny
Etiopatogeneza trądziku pospolitego jest dosyć złożona. Można wyróżnić kilka czynników usposabiających do pojawienia się i rozwoju trądziku, są to m.in:
- zwiększone wydzielanie łoju - łojotok - wynikające głównie z przerostu gruczołów łojowych;
- zmiana składu lipidów gruczołów łojowych i lipidów powierzchni skóry (zwiększona zawartość wolnych kwasów tłuszczowych, które powodują powstawanie zaskórników);
- nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych przyczyniające się do zastoju sebum i powstawania grudek;
- wpływ hormonów głównie androgenów (gł. testosteron, ale nie tylko) - androgeny powodują powiększenie gruczołów łojowych oraz nasilenie wydzielania łoju - w tym przypadku znacznie ma nie tylko bezpośredni nadmiar hormonu, ale też zwiększona reaktywność mieszków włosowych (i towarzyszących im gruczołów łojowych) na obecność hormonów.
- zwiększony rozwój mikroflory, a głównie namnażanie się Propionibacterium acnes - bakteria beztlenowa, która sprzyja powstawaniu wykwitów zapalnych na skórze (sebum stanowiące doskonałą pożywkę w połączeniu z środowiskiem beztlenowym wewnątrz mieszka włosowego stwarza idealne miejsce do namnażania się beztlenowych bakterii Propionibacterium acnes);
- reakcje zapalne;
- ciężkie przypadki trądziku często występują rodzinnie (czynniki genetyczne);
Bakteria Propionibacterium acnes została odkryta w 1909 roku przez Orla -Jensen. Jest to bakteria beztlenowa gram dodatnia (+), która należy do naturalnej mikroflory skóry, błon śluzowych, jamy nosowo- gardłowej, jamy ustnej oraz jelit i dróg moczowo- płciowych. Zwiększonemu namnażaniu Propionibacterium acnes sprzyja zatrzymane pod czopem sebum. Na skutek fermentacji bakterie te produkują kwasy: propionowy i octowy, które drażniąc tkanki wywołują miejscowy stan zapalny, który może ulec wtórnemu zakażeniu i zropieniu. Substratem do fermentacji bakterii acnes są kwas mlekowy (który gromadzi się w gruczołach potowych i łojowych oraz mieszkach włosowych) i glukoza. Bakteria Propionibakterium acnes może także wywoływać w skórze reakcje immunologiczne.
Trądzik - objawy
Obraz trądziku zależy od okresu choroby. Podstawową zmianą skórną występującą w trądziku jest oczywiście łojotok oraz towarzyszące mu zaskórniki (otwarte i zamknięte), a także zmiany takie jak prosaki (mikrotorbiele), grudki (zapalne), krostki, rzadziej pojawiają się natomiast guzki, cysty, czy nacieki zapalne. Zaskórniki (comedo) są objawami charakterystycznymi dla wczesnej fazy trądziku - czop zatykający gruczoł powstaje z włosa, sebum i keratynocytów. O zaskórnikach otwartych mówimy wtedy gdy ujście mieszka nie jest całkowicie zamknięte, co powoduje że stykający się z powietrzem czop tłuszczowo- rogowy ulega utlenianiu, przez co przybiera czarny kolor. Zaskórniki otwarte nie są podatne na stany zapalne. Z zaskórnikami zamkniętymi natomiast mamy do czynienia wtedy gdy ujście mieszka jest całkowicie zamknięte, co powoduje że spod skóry prześwituje czop tłuszczowo- rogowy w postaci białej grudki (aby go usunąć należy nakłuć go igłą - więcej a ten temat w poście o mechanicznym oczyszczaniu skóry). Zaskórniki zamknięte są bardzo podatne na zakażenia i nagromadzenie się ropy, bo zawartość mieszka nie może się wydostać na zewnątrz (bakterie oraz wytwarzane przez nie wydzielina pobudzają skórę do produkcji prostaglandyn i leukotrienów czyli mediatorów procesu zapalnego, które przyciągają białe krwinki zwiększając w ten sposób ognisko zapalne). Wydzielana w ognisku histamina także potęguje stan zapalny.
W zależności od tego który charakter zmian przeważa na skórze osoby dotkniętej trądzikiem możemy wyróżnić następujące postaci trądziku:
- zaskórnikowy;
- grudkowo - krostkowy;
- ropowiczy - guzy i guzki objawiają się mniej lub bardziej rozległymi naciekami zapalnymi;
- bliznowcowy;
Trądzik zaskórnikowy i grudkowo- krostkowy są typowe dla trądzika młodzieńczego.
Te i inne odmiany trądzika (m.in trądzik noworodkowy, trądzik piorunujący) zostaną omówione w dalszej części wpisu.
Trądzik - lokalizacja zmian
Zmiany trądzikowe występują najczęściej w okolicach o największym zagęszczeniu gruczołów łojowych, zajmują więc najczęściej twarz (głównie strefa T - czoło, nos, broda, a także policzki - 99%), często plecy (rynna tylna - 90%), a czasami też na klatce piersiowej (rynna przednia), barkach i ramionach, a także na pośladkach.
Bardzo rzadko, ale zdarza się, że występuje tzw. trądzik odwrócony - nasilenie zmian trądzikowych obserwuje się wtedy głównie w okolicach narządów płciowych, pachwin oraz pod pachami.
Trądzik pospolity - różnicowanie
Diagnozując trądzik pospolity wykluczyć należy:
- trądzik wywołany ekspozycją na pewne czynniki zewnętrzne np. trądzik kosmetyczny, który spowodowany jest stosowaniem maści i kremów powodujących tworzenie zaskórników, trądzik polekowy - wywołany stosowaniem niektórych leków, trądzik zawodowy np. u mechaników wywołany używanymi smarami, trądzik jodowy i bromowy
- trądzik różowaty (gł. faza grudkowo- krostkowa - nie ma zaskórników, są natomiast teleangiektazje) - opisany w osobnym poście - Trądzik różowaty - objawy, przyczyny, leczenie;
- zapalenie mieszków włosowych;
- lupoid prosówkowy;
Trądzik pospolity - przebieg choroby
fot. RoyalSlamBeauty |
Czynniki pogarszające i podrażniające w przebiegu trądzika pospolitego
Do tego typu czynników zaostrzających trądzik zalicza się:
- u dziewcząt na około tydzień przed miesiączką dochodzi zwykle do zaostrzenia zmian na skutek zmiany poziomu hormonów;
- pora roku: u 60% chorych trądzik zaostrza się zimą, u 20% latem;
- nadmierne tarcie skóry ubraniami na plecach czy klatce piersiowej głównie u osób bardzo szczupłych lub ucisk skóry (np. podkolanówki, skarpetki, bielizna);
- czynniki atmosferyczne: zapylenie oraz zanieczyszczenie powietrza, wiatr;
- zadrapania i drobne urazy skóry;
- niektóre pokarmy (m.in cukry proste czyli słodycze w tym czekolada);
- zmiany hormonalne w ciąży są jednym z elementów pojawienia się (wystąpienia) lub nasilenia trądziku;
Blizny potrądzikowe - rodzaje blizn potrądzikowych
Blizny potrądzikowe klasyfikuje się zazwyczaj na podstawie ich wyglądu, czyli charakteru brzegów i dna blizny. Rodzaje blizn:
- głęboka blizna - to najbardziej powszechna i najbardziej popularna pamiątka po przebytym trądziku;
- blizna okrągła - zazwyczaj jest dość płytka i powierzchowna, najczęściej powstaje na skroniach oraz skórze policzków;
- blizna o łagodnych brzegach;
- blizny przerosłe - to ogniska wyglądem przypominają małe bliznowce lub pogrubiałe ogniska z hyperkeratozą;
Trądzik - leczenie
W zależności od nasilenia i rodzaju trądziku stosuje się różne metody leczenia. Trzeba się raczej przygotować na długotrwała, nawet kilku lub kilkunasto miesięczną terapię.W lżejszych przypadkach leczenie trądziku może być miejscowe, w przypadkach bardziej zaawansowanych zazwyczaj łączy się leczenie miejscowe z leczeniem ogólnym.
Leczenie miejscowe
Leczenie miejscowe czyli stosowanie preparatów miejscowych (np. kremy, maści, żele) - ten rodzaj leczenie wystarcza u ok. 50% pacjentów z trądzikiem pospolitym. Zazwyczaj są to preparaty zawierające:- nadtlenek benzoilu;
- retinoidy (np. adaplen, izotretynoina);
- antybiotyki (np.erytromycyna, klindamycyna);
- kwas salicylowy;
- kwas azelainowy (co prawda kwas ma niewielkie działanie przeciwtrądzikowe, natomiast stosuje się go aby uniknąć powstawania przebarwień pozapalnych - kwas ten hamuje melanogenezę).
Leczenie ogólne
Ten rodzaj leczenia stosuje się przy średnim lub mocno nasilonym trądziku grudkowo- krostkowym (a także trądziku ropowniczym i piorunującym). Podczas leczenia ogólnego stosuje się przez minimum kilka tygodni antybiotyki głównie z grupy tetracyklin lub erytromycyn.Jeśli główną przyczyną trądziku jest łojotok to lekarz może u kobiet zalecić leczenie hormonalne hamujące nadmierne wydzielanie sebum stymulowane wytwarzaniem androgenów. Estrogeny (będące antyandrogenami) są składnikiem wszystkich dwuskładnikowych pigułek antykoncepcyjnych - stosowanie tabletek antykoncepcyjnych w okresie trądzikowym przynosi poprawę cery trądzikowej (to takie pozytywne działanie uboczne pigułek).
W cięższych lub długotrwałych postaciach trądziku oraz przy oporności na leczenie antybiotykami stosuje się w leczeniu ogólnym pochodne witaminy A - jest to głównie izotretynoina (roaccutane). Doustne stosowanie retinoidów jest bardzo skuteczne (działąją przeciwzapalnie, hamują łojotok oraz nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych) jednak może mieć liczne działania niepożądane. W niektórych przypadkach jest to jedyna opcja trwałego wyleczenia trądziku.
Ważne!
Izotretynoina wykazuje działanie uszkadzające na płód - dlatego też przez cały czas trwania leczenia, a także jeszcze 3 miesiące po jego zakończeniu konieczne jest bezwzględne unikanie ciąży czyli stosowanie skutecznej antykoncepcji najlepiej hormonalnych preparatów dwufazowych (pigułki antykoncepcyjnej) przez wszystkie dziewczęta i kobiety w wieku rozrodczym leczone izotretynoiną.
Cera trądzikowa - pielęgnacja
Pielęgnacja jest niezwykle ważna zarówno w przypadku osób ze słabo nasilonym trądzikiem (nieliczne zaskórniki, pojedyncze grudki) ale także u osób po dermatologicznym leczeniu trądzika.Kosmetyki do cery tłustej i trądzikowej powinny charakteryzować się następującym działaniem:
- zapobieganie powstawaniu zaskórników;
- działanie sebostatyczne - redukcja wydzielania sebum, ograniczenie łojotoku ;
- działanie bakteriostatyczne - ogranicza rozwój mikroflory (ważne jest pH preparatu oraz zawartość składników aktywnych);
- działanie keratolityczne - udrażnianie ujść gruczołów łojowych;
- działanie matujące - poprawa estetyki, co prawda krótkotrwała, zapobiega błyszczeniu się skóry;
- łagodzenie podrażnień (drażnienie skóry może nasilać łojotok);
Działanie takie może zagwarantować w preparacie dobranie odpowiednich składników czynnych, zastosowanych w odpowiednim stężeniu.
W pielęgnacji unikamy kosmetyków o działaniu okluzyjnym, a także tłustych kremów opartych na olejach roślinnych, woskach czy parafinie. Nie należy też sięgać po kosmetyki alkoholowe o działaniu dezynfekujących, które mogą przesuszać skórę lub wywołać efekt przeciwny w postaci nasilenia łojotoku. Nie należy też celowo opalać się - takie działanie może przynieść niewielką poprawę stanu skóry latem, jednak w okresie jesiennym efektem tego jest częste pogorszenie stanu skóry.
Dość częstym błędem w zakresie oczyszczania cery trądzikowej i tłustej jest zbyt częste stosowanie środków myjących, które usuwają sebum z powierzchni skóry (prowadzi do zwiększenia wydzielania sebum - reakcja obronna skóry przed wysuszeniem). Preparaty do mycia tego typu cery powinny charakteryzować się pH zbliżonym do naturalnego, a także zawierać środki myjące które nie naruszają naturalnej flory bakteryjnej skóry, nie powodują nadmiernego odtłuszczenia ani nie zaburzają równowagi kwasowo- zasadowej skóry (np. związki z grupy alkilopoliglukozydów, środki myjące niejonowe, niektóre anionowe środki powierzchniowo czynne np. sulfobursztyniany, dodatkowo często stosuje się też środki łagodzące jak pantenol oraz substancje o działaniu bakteriostatycznym).
Dobre rezultaty w trądziku może też przynieść oczyszczanie twarzy z zastosowaniem preparatów zawierających kwas mlekowy, który ułatwia złuszczanie warstwy rogowej, hamuje namnażanie bakterii i działa dezynfekująco.
Tonik nie powinien silnie odtłuszczać a tym bardziej podrażniać skóry. Rolą toniku jest doczyszczenie zaburzeń hydrofilowych, ale przede wszystkim przywrócenie naturalnego pH w skórze (5 - 5,5 lekko kwaśne). Dobre toniki to takie z zawartością ziół np. oczarem wirginijskim (hamamelis, wodę hamamelisową można stosować zamiast wody do przygotowania maski glinkowej)
Peeling - jeśli występują zmiany w stanie zapalnym to można wykonać maseczkę typu peel off, peeling enzymatyczny lub peeling gommage (po zaschnięciu zmywamy go letnią wodą, nie gumkujemy). Jeśli występuje trądzik zaskórnikowy (bez zmian zapalnych) to można wykonać peeling drobnoziarnisty lub typu scrub na bazie polimerów. Przy trądziku nie wykonujemy peelingu mechanicznego typu scrub gruboziarnistego zawierającego zmielone pestki owoców ze względu na ich ostre krawędzie, które mogą podrażnić skórę twarzy.
Kosmetyki do stosowania miejscowego na zaskórniki lub krosty stosujemy punktowo. Najczęściej występują w formie sztyftu o wysokiej zawartości alkoholu oraz składników aktywnych o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym (np. kwas salicylowy) - działają wysuszająco, pomocne przy zmianach trądzikowych o przebiegu łagodnym.
Działanie natychmiastowe (poprawa wyglądu skóry) mają maseczki absorbujące nadmiar sebum (np. glinki w tym kaolin lub bentonit z dodatkiem wody hamamelisowej), polimerowe mikrogąbki, bibułki matujące czy też plastry do usuwania zaskórników. Efekt matujący dają też niektóre substancje rozpraszające światło jak krzemionka koloidalna czy polimery.
Przegląd składników, które są pomocne w pielęgnacji cery trądzikowej. Podział ze względu na działanie:
- działanie sebostatyczne (hamowanie 5-alfa- reduktazy) - substancje sebostatyczne to m.in kwas azelainowy, związki cynku, retinoidy (retinol, retinal, palmitynian retinalu), witamina B6 (pirydoksyna), ekstrakt z drożdży, ekstrakt z ziaren lnu;
- substancje o działaniu ściągającym - ekstrakty roślinne bogate w garbniki (taniny) m.in kwas galusowy i jego pochodne, kwas rozmarynowy, ekstrakt z zielonej herbaty, rozmarynu, niektóre olejki eteryczne;
- substancje bakteriostatyczne - działanie takie wykazują liczne wyciągi i olejki roślinne ze wg na zawartość substancji czynnych z grupy fenoli, terpenów i flawonoidów są to m.in olejek z drzewa herbacianego (zawiera terpeny i fenole), olejek pomarańczy (farnezol), rumianek (farnezol), tymianek (tymol), kwas azelainowy, ekstrakt z kory wierzby białej (kwas salicylowy), kwas ursolowy (znajdziemy go w bluszczu, nagietku, żeń szeniu, rozmarynie, melisie, szałwii, mącznicy lekarskiej oraz olejki: cynamonowy, cytrynowy, cedrowy, jałowcowy, miętowy, limetkowy), a także kompleksy metali z aminokwasami np. zink PCA (kompleks cynku z kwasem pirolidonokarboksylowym)
- składniki o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym - głównie ekstrakty roślinne bogate w terpeny i flawonoidy (np. żeń szeń, rumianek, krwawnik, wyciąg z lukrecji, aloes, zielona herbata), algi, a także alantoina (i zawierające ją wyciąg z nagietka i kasztanowca) i pantenol;
- składniki o działaniu keratolitycznym - to głownie kwasy stosowane w kosmetyce profesjonalnej w postaci roztworów o różnym stężeniu i wartości pH - kwasy AHA - gł. kwas glikolowy, BHA - kwas salicylowy, kwas azelainowy
Kiedyś często stosowana była siarka, która wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, keratolityczne i seboregulujące - obecnie siarka jest bardzo rzadka stosowana w leczeniu trądziku.
Trądzik - zabiegi kosmetyczne pomocne w leczeniu trądziku
Warunkiem prowadzenia zabiegów kosmetycznych w gabinecie jest brak (licznych) aktywnych grudek i krostek czyli zmian skórnych w postaci zapalnej. Jednym z ważniejszych zabiegów kosmetycznych w pielęgnacji cery trądzikowej jest zabieg oczyszczania skóry. Większość technik profesjonalnego oczyszczania zalicza się równocześnie do metod wspomagających w leczeniu trądziku pospolitego. Mają one bowiem na celu ułatwienie i przyspieszenie ustępowania istniejących już zmian potrądzikowych tj. przebarwienia czy drobne blizny, ale także zmniejszać (redukować) łojotok, ograniczać powstawanie zaskórników oraz ściągać rozszerzone pory skóry czyli ujścia gruczołów łojowych.
fot. Practical Cures |
Mechaniczne (manualne) oczyszczanie skóry
Oczyszczanie skóry polega na usuwaniu (wyciskaniu) sebum z ujść gruczołów łojowych oraz z innych zmian tj. zaskórniki otwarte i zamknięte czy prosaków. Kosmetolodzy i kosmetyczki nie wyciskają i nie ingerują w zmiany skórne w stanie zapalnym (nie wyciskamy grudek ani krostek). Czasami lekarze dermatolodzy lub chirurdzy stosują mechaniczne oczyszczanie jako metodę wspomagającą leczenia niektórych postaci trądziku usuwając podczas tego typu zabiegów także cysty czy torbiele ropne (ale takie oczyszczanie wykonują tylko lekarze!). W osobnym wpisie o tym jak wykonać mechaniczne oczyszczanie twarzy?
Maski ściągające
Właściwości ściągające mają maski z glinki białej (kaolin), bentonit i glinki zielonej.
Darsonwalizacja
Darsonwalizację wykonuje się po mechanicznym oczyszczaniu skóry lub jako odrębny zabieg. Darsonwalizacja ma działanie dezynfekujące i bakteriobójcze, sprzyja gojeniu i łagodzi trądzikowe stany zapalne na skórze, dlatego jest ona pomocna w leczeniu trądziku.
Galwanizacja i/lub jonoforeza
Galwanizacja świetnie sprawdza się w przypadku mocno rozszerzonych porów - ściąga je, a ponadto ma działanie łagodzące - oczywiście galwanizacja anodowa. Jonoforeza podczas której wprowadzane są środki wspomagające leczenie (przeciwzapalne, bakteriostatyczne, matujące, ściągające) także przynosi dobre rezultaty. Po wykonaniu serii zabiegów jonoforezy obserwujemy zmniejszenie ilości nacieków ropnych, szybsze gojenie stanów ropnych, zmniejszoną ilość grudek i wyprysków, odblokowanie i ściągnięcie porów, poprawę kolorytu i wygładzenie skóry.
Peelingi chemiczne
Peelingi chemiczne wykonuje się w trądziku zaskórnikowym, przy przetłuszczającej się skórze (ogranicza łojotok) oraz przy rozszerzonych porach skóry (ma właściwości ściągające), nie wolno natomiast wykonywać tego typu zabiegów w przypadku trądziku ze zmianami zapalnymi. Peelingi złuszczają naskórek oraz zalegające czopy rogowe co zapobiega tworzeniu się zaskórników, które są powodem powstawania wtórych zmian zapalnych. Do złuszczania w przypadku cery trądzikowej stosuje się zwykle kwas glikolowy, kwas salicylowy (ma też właściwości przeciwzapalne), kwas migdałowy czy też kwas pirogronowy. Można wykorzystywać też peelingi dedykowane skórze trądzikowej będące mieszaniną np. AHA, BHA i retinoidów.
Peelingi ziołowe
Peelingi ziołowe: green peel, peeling cypryjski oraz polski peeling ziołowy Jadwiga także przynoszą dobre rezultaty w pielęgnacji cery trądzikowej. W przypadku zaleczonego trądziku i blizn potrądzikowych można wykonać także peeling azjatycki.
Mikrodermabrazja
Mikrodermabrazję można wykonać w przypadku łojotoku czy trądziku zaskórnikowego. Nie wykonujemy go przy aktywnych zmianach na skórze (zmianach w stanie zapalnym). Ponadto zabieg ten jest wskazany w leczeniu drobnych potrądzikowych blizn zanikowych.
Peeling kawitacyjny i sonoforeza
Peeling kawitacyjny nie podrażnia skóry, złuszcza bardzo delikatnie. Można go stosować przy każdym rodzaju skóry. Ma ona działanie dezynfekujące, niszczy bakterie odpowiedzialne za tworzenie trądziku. Przy użyciu ultradźwięków możemy też wprowadzać do skóry substancje wspomagające leczenie trądziku. Służy do tego zabieg o nazwie sonoforeza.
Dieta a trądzik
Jak w przypadku wielu innych licznych dolegliwości także w przypadku trądzika ważna jest dieta - czyli zdrowe żywienie z ograniczoną ilością cukrów i tłuszczów, która ma korzystny wpływ na stan skóry. Zaleca się spożywanie chudego nabiału (mleka, sera białego), ryb, pełnoziarnistego pieczywa, a przede wszystkim duże ilości świeżych owoców i warzyw. Ważne jest zachowanie równowagi witaminowo- mineralnej. Tłuszcze zwierzęce warto zastąpić roślinnymi, ważna jest też odpowiednia suplementacja witaminy A, B2 i B6 oraz soli cynku. Obserwuje się poprawę stanu skóry dotkniętej trądzikiem przy stosowaniu diety ubogiej w cukry proste (unikanie słodyczy). Nie ma jednej diety trądzikowej, warto jednak obserwować reakcje skóry na produkty żywnościowe, wyłąpać te które nasilają objawy i redukować ich spożycie.
Doskonałym uzupełnieniem kuracji trądzikowej jest picie herbat ziołowych. Wybieramy zioła które regulują trawienie i przemianę materii, bo są one pomocne w zwalczaniu nadczynności gruczołów łojowych. Są to napary: z szałwii, kopru włoskiego, fiołka trójbarwnego i rumianku.
Najczęstsze postacie i rodzaje trądziku
Trądzik pospolity może występować w następujących postaciach zaawansowania. Oto najczęściej występujące odmiany trądziku pospolitego:
Trądzik zaskórnikowy (acne comedonica)
Trądzik zaskórnikowy jest zwykle spotykany we wczesnym okresie młodzieńczym. Trądzik zaskórnikowy charakteryzuje się występowaniem licznych zaskórników głównie otwartych ale też i zamkniętych (mogą wyglądem przypominać rogowacenie przymieszkowe) utrzymującymi się miesiącami, a nawet latami w okresie dojrzewania.
Trądzik grudkowo - krostkowy (acne papulopustolosa)
Wokół zaskórników powstały stany zapalne w postaci grudek i krostek. Większość grudek jest małych rozmiarów. W tej dość łagodnej postaci trądziku zazwyczaj występuje mało zaskórników i niewiele grudek i krost przymieszkowych. Ten etap trądziku może ciągnąć się latami. Krosty pozostawiają po sobie zazwyczaj niewielką (praktycznie niezauważalną) lekko wklęsłą bliznę i brunatnożółte przebarwienia. Trądzik grudkowo krostkowy bywa spotykany w późniejszych okresach choroby (nawet miedzy 20 a 30 rokiem życia).
Trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa)
Jest cięższą postacią trądzika. Charakteryzuje się występowaniem nacieczonych guzków, które ulegają zropieniu (powstają torbiele ropne). Guzki mają kolor sinoczerwony lub brązowoczerwony. Treść ropna przebija się przez skórę wytwarzając przetoki. Zejście zmian pozostawia na skórze liczne blizny (nierówne, wciągnięte niestety dość szpecące) i przebarwienia pozapalne. Zazwyczaj postać ta występuje z innymi wykwitami - zaskórnikami, grudkami, krostami i guzkami. Zazwyczaj występuje nie tylko na twarzy ale także na plecach, klatce piersiowej, barkach i ramionach.
Trądzik skupiony (acne conglobata)
Trądzik skupiony to ciężka, ale dość rzadka postać trądziku zazwyczaj dotyczy mężczyzn w młodym wieku. Stan zapalny jest tak silny, że wokół mieszka tworzą się ropnie (torbiele ropne) i guzowate nacieki, a ponadto wykazuje skłonność do skupiania się w większe skupiska naciekoworopne. Wielkość guzów bywa różna: od takich wielkości kasztana, aż po takie wielości dużego jabłka. Guzy mają kolor sinoczerwony lub brunatnoczerwony, a niektóre z nich ulegają zropieniu oraz wykazują objaw chełbotania, następnie opróżniają się przez skórę i powstają głębokie przetoki. Po ustąpieniu owrzodzeń niestety zawsze pozostają blizny - nierówne, mostkowe i wypukłe (przerosłe). Poza opisanymi wykwitami występują też zaskórniki, które także tworzą większe lub mniejsze skupiska. Zmiany w trądziku skupionym zajmują nie tylko twarz i szyję, ale także tułów, pośladki i kończyny górne oraz pachy i pachwiny. Choroba jest oporna na leczenie i może trwać wiele lat. Wyjątkowo w miejscu blizn może dojść do wystąpienia raka kolczystokomórkowego. Ta postać trądziku może występować też tylko w miejscach nietypowych - mówimy wtedy o trądziku odwróconym (acne inversa).
Trądzik bliznowcowy (acne keloidea)
Trądzik bliznowcowy polega na tworzeniu się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych. Występuje najczęściej w okolicy karku i pleców (ale nie tylko)- przybiera on postać drobnych bliznowców powstających w miejscach stwardnienia nacieków. Trądzik bliznowcowy często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu oraz skupionemu.
Trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu - trądzik piorunujący (Acne fulminans)
Ten rodzaj trądzika dotyka głównie młodych mężczyzn. W tej odmianie trądzika obserwuje się wykwity typu ropowiczego lub skupionego z rozpadem i towarzyszącymi mu objawami krwotocznymi. Towarzyszące trądzikowi objawy ogólne to głownie bóle stawów oraz wysokie OB.Trądzik zgorzelinowy (martwiczy)
Trądzik zgorzelinowy przez niektórych badaczy uważany jest za odmianę trądzika pospolitego. Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet zarówno w wieku młodzieńczym jak i starszym (najczęściej w średnim). Wykwity w postaci grudek i krost z różowym rąbkiem, a w części centralnej ze zmianami martwicowymi najczęściej pojawiają się w okolicy skroni, na granicy włosów, na skórze owłosionej, twarzy, a nawet na klatce piersiowej i plecach. Krostki zasychają tworząc strup, po ich odpadnięciu pozostają bardzo drobne talerzykowate blizny.
Trądzik objawowy (wywołany) - czyli inne rodzaje trądziku
Istnieje też kilka odmian trądziku pospolitego i chorób trądzikopodobnych, które powstają na skutek innych przyczyn niż te wyżej wymienione (objawy takie same, zaś przyczyna jest inna tzn. wywołują je inne czynniki). Najczęściej są spowodowane występowaniem pewnych bodźców zewnętrznych, ich wyeliminowanie zazwyczaj ustępuje po ich usunięciu.
Trądzik kosmetyczny (acne cosmetica)
Trądzik kosmetyczny cechuje się wykwitami trądzikowymi (zaskórniki, prosaki) ulegającymi zakażeniom oraz głębokimi grudkami. Ten rodzaj trądziku jest spowodowany zazwyczaj przez stosowane przez kobiety pudry i róże, ich substancje mogą bowiem zatykać ujścia gruczołów łojowych i potowych. Szczególnie niekorzystny wpływ na trądzik kosmetyczny ma manipulowanie przy grudkach.
Trądzik neuropatyczny dziewcząt (acne excoriee)
Jest to łagodna postać trądziku pospolitego (acne vulgaris) - głównie niepozorne zaskórniki, w której dopiero manipulowanie przy wykwitach (rozdrapywanie, ciągłe wyciskanie) prowadzi do powstania wtórnych zmian zapalnych skóry, które po zagojeniu pozostawiają blizny. Charakterystycznym dla tego rodzaju trądzika jest występowanie licznych przebarwień pozapalnych skóry, spowodowanych ciągłym drażnieniem i uciskiem. Ten rodzaj trądziku może mieć podłoże psychiczne i czasem trudno jest odwieść dotkniętą osobę od czynności manipulowania przy zaskórnikach.
Trądzik niemowlęcy
Trądzik niemowlęcy powstaje na skutek stosowania do pielęgnacji skóry dziecka tłustych olejów. Trądzik ten pojawia się głównie na twarzy. Charakterystyczne wykwity tego rodzaju trądziku to grudki i krostki.
fot. Marie-Claire Camp |
Trądzik polekowy (acne postmedicamenta)
Trądzik polekowy pojawia się na skutek przyjmowania niektórych leków, głównie dużych dawek kortykosteroidów oraz leków wydzielanych przez gruczoły łojowe (np. jod czy wit B12). Steroidy są obecnie najbardziej rozpowszechnionymi substancjami trądzikotwórczymi, niezależnie od miejsca stosowania (miejscowo czy ogólnie - tabletki lub domięśniowo) Jak wygląda? Zazwyczaj w tej postaci trądziku obserwuje się zaczerwienione grudki umiejscowione wokół mieszków włosowych, wykwity mogą też przybierać postać pęcherzowo - ropną, nie obserwuje natomiast występowania zaskórników.
Trądzik wywołany inaczej zawodowy (acne excoriee allergica)
Trądzik wywołany to trądzik uczuleniowy, spowodowany przez niektóre substancje działające na skórę np. smary, oleje, dziegcie czy chlor. Osobami u których najczęściej pojawia się ta odmiana trądzika są mechanicy, elektrycy (trądzik zawodowy), którym oleje czy smar często podczas pracy pryska na twarz. Zmiany pojawiają się nie tylko na twarzy ale także na tułowi, kończynach górnych i dolnych. Substancje te zatykają ujścia mieszków włosowych przyczyniając się do powstawania zaskórników.
Tak na koniec słowem podsumowania rodzaje, przyczyny i objawy trądzika - w skrócie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz