Czym jest odporność?
Odporność to zbiór wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. Oznacza ona zdolność zarówno do czynnej jak i do biernej ochrony organizmu przed patogenami. Badaniem odporności zajmuje się nauka o nazwie immunologia. O tym czy chorujemy lub jesteśmy odporni na choroby decyduje siła organizmu (układu immunologicznego) polegająca na wytworzeniu systemu zdolnego do rozpoznania jak i unieczynniania obcych dla ustroju patogenów.
Układ odpornościowy
Pojecie to jest dość szerokie. Układ ten obejmuje zarówno bariery zewnętrzne: skóra i błony śluzowe, ale także: śledzionę, grasicę czy węzły chłonne, no i oczywiście komórki (limfocyty, neutrofile, komórki żerne), przeciwciała oraz związki chemiczne np. cytokiny. Wszystkie wyżej wymienione współpracują ze sobą tworząc mechanizmy obronne chroniące organizm przed patogenami.
Sposoby działania układu immunologicznego
Układ immunologiczny chroni organizm przed patogenami wykorzystując 3 linie obrony.
- Pierwszą linię obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi stanowi bariera zewnętrzna, która odgranicza organizm od środowiska zewnętrznego. Bariera anatomiczna chroni w sposób mechaniczny - jest nią skóra i błony śluzowe układów: oddechowego, pokarmowego, moczowego, płciowego. Barierą fizjologiczną są odruchy oczyszczające układ oddechowy czy pokarmowy z patogenów np. kichnięcie, kaszel, wymioty, biegunka, łzawienie czy podwyższona temperatura ciała (zarazki jej nie lubią). Kolejną barierą jaką muszą pokonać drobnoustroje aby wywołać chorobę jest bariera chemiczna czyli kwaśne pH w żołądku, niskie pH w pochwie, lizozym w łzach (i innych wydzielinach), kwas mlekowy i NaCl zawarte w pocie.
- Drugą linię obrony stanowi odporność wrodzona (niespecyficzna) czyli komórki fagocytarne (granulocyty, makrofagi) i interferon. Zadaniem makrofagów jest zdegradowanie, zniszczenie patogenu.
- Trzecia linia obrony to odporność nabyta czyli działanie limfocytów T, limfocytów B i przeciwciał. Limfocyty rozpoznają specyficzny dla danego patogenu antygen. Mogą go same zniszczyć lub wyprodukować przeciwciała.
Rodzaje odporności
![]() |
Rodzaje odporności
|
Odporność nieswoista (wrodzona) - nie zmienia się przy powtórnych ekspozycjach na dany patogen. Cechuje ją brak swoistości rozpoznania antygenu oraz pamięci o nim. Do komórek fagocytujących żernych zaliczamy : monocyty, makrofagi, neutrofile.
- czynna - np. kaszel, kichnięcie, wymioty czy biegunka czyli oczyszczanie dróg oddechowych i pokarmowych z patogenów, podwyższona temperatura ciała i przyspieszony metabolizm, fagocytoza.
Odporność swoista (nabyta) - jest ona wysoce swoista dla danego patogenu i pamięta o patogenie- czynniku zakaźnym (odra zostawia pamięć na całe życie). Cechuje ją swoistość i pamięć- układ odpornościowy odpowiada efektywnie na drugie i każde kolejne zetknięcie z patogenem.Komórki odporności nabytej to: limfocyty T, limfocyty B oraz przeciwciała.
- bierna - może być naturalna (przeciwciała matczyne przechodzą do płodu przez łożysko oraz z mlekiem matki u noworodków przez przewód pokarmowy - błona jelita jest przepuszczalna dla przeciwciał) lub sztuczna (surowica - zawiera przeciwciała wytworzone przez innego osobnika np. surowica przeciwtężcowa - rodzaj tej odporności jest krótkotrwały, podane przeciwciała jak obce są szybko usuwanie z organizmu).
- czynna - także może powstać w sposób naturalny bądź sztuczny. Odporność swoista czynna naturalna powstaje na skutek przechorowania (po przebyciu choroby zakaźnej lub częstych zakażeń bezobjawowych), charakteryzuje się dużą trwałością, czasami na całe życie: odra, ospa, płonica. Odporność sztuczna powstaje w wyniku podania szczepionki w której mogą się znajdować np. zarazki zabite, zarazki żywe o małej zjadliwości, metabolity bakterii. jest też coś takiego jak autoszczepionki - czyli podaje się w szczepionce drobnoustroje chorego.
Odporność swoistą dzielimy na:
- odpowiedź komórkową - polega na wytwarzaniu komórek (limfocytów T). Polega na bezpośrednim ataku limfocytów na patogeny. Odpowiedź typu późnego.
- odpowiedź humoralną - polega na wytwarzaniu przez limfocyty (B) przeciwciał, których rolą jest zniszczenie komórek patogenu. Odpowiedź typu wczesnego.
Dzięki odporności organizm jest w stanie uporać się z atakującymi go bakteriami, wirusami czy innymi patogenami. Jeśli odporność jest obniżona, organizm nie ma siły aby nie dopuścić do zakażenia, drobnoustroje więc wnikają do ustroju i wywołują choroby.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz